Hướng dẫn này dành cho các chuyên gia y tế công cộng, phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn, nhà quản lý, nhân viên y tế và cộng đồng. Hướng dẫn sẽ được sửa đổi khi có thêm dữ liệu.
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế cho biết, với thông tin hiện có, các chuyên gia y tế cho rằng con đường lây truyền từ người sang người của COVID -19 là thông qua các giọt bắn hô hấp tiếp xúc gần. Bất kỳ ai tiếp xúc gần (trong vòng 1 mét) với người có triệu chứng hô hấp (ví dụ: hắt hơi, ho,v.v.) đều có nguy cơ nhiễm bệnh. Đeo khẩu trang chỉ là một trong những biện pháp phòng ngừa để hạn chế sự lây lan của một số bệnh về đường hô hấp, bao gồm cả COVID-19.
Đeo khẩu trang y tế không đúng chỉ định có thể gây lãng phí không cần thiết, khan hiếm cho cơ sở y tế và tạo ra tâm lý sai lầm về sự an toàn và có thể dẫn đến bỏ qua các biện pháp thiết yếu khác như rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn tay 60% độ cồn. Hơn nữa, sử dụng khẩu trang không đúng cách có thể ảnh hưởng đến hiệu quả trong dự phòng nguy cơ lây truyền.
* Các loại khẩu trang và nguyên tắc sử dụng
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, có 4 loại khẩu trang sau đây: Khẩu trang y tế N95 hoặc tương đương; khẩu trang y tế; khẩu trang vải kháng giọt bắn, kháng khuẩn (gọi tắt là khẩu trang 870); các loại khẩu trang 3, 4 lớp (không đủ điều kiện là trang thiết bị y tế), khẩu trang vải thông thường khác.
Mỗi loại có nguyên tắc sử dụng khác nhau. Cụ thể:
Đối với khẩu trang y tế N95 hoặc tương đương: Chỉ dùng cho kỹ thuật viên xét nghiệm, nhân viên y tế, người tiếp xúc trực tiếp để khám, điều trị, chăm sóc người bệnh COVID-19.
Đối với khẩu trang y tế: Dành cho cán bộ y tế khi làm việc trong môi trường y tế ở khu vực có khả năng lây nhiễm và tiếp xúc nhiều với người bệnh (khoa khám bệnh, khoa điều trị, khoa hồi sức tích cực,…). Được quản lý là trang thiết bị y tế (đáp ứng tiêu chuẩn tối thiểu đạt TCVN 8389-1 : 2010; TCVN 8389-2: 2010; TCVN 8389-3: 2010 và đã có số lưu hành do cơ quan y tế có thẩm quyền cấp theo quy định của Nghị định 36/2016/NĐCP).
Đối với khẩu trang vải kháng giọt bắn, kháng khuẩn (gọi tắt là khẩu trang 870): Dành cho cán bộ y tế làm việc ở những nơi ít có nguy cơ; người tham gia phòng chống dịch; Người bệnh trong cơ sở điều trị bệnh không lây nhiễm; Người phục vụ ở các khu vực công cộng như lễ tân, bãi xe, cảng biên phòng, cửa khẩu, cảng hàng không,… Được quản lý như hàng hóa thông thường, sản xuất theo các qui định tại Quyết định 870/QĐ-BYT ngày 12/3/2020 của Bộ Y tế hướng dẫn kỹ thuật tạm thời cho khẩu trang vải kháng giọt bắn, kháng khuẩn và do các doanh nghiệp sản xuất thuộc Bộ Công thương quản lý (Các Tập đoàn, doanh nghiệp dệt may).
Đối với các loại khẩu trang 3, 4 lớp (không đủ điều kiện là trang thiết bị y tế); khẩu trang vải thông thường khác: Sử dụng cho mọi người khỏe mạnh và ở những khu vực ít có nguy cơ lây nhiễm. Được quản lý như hàng hóa thông thường và sản xuất theo tiêu chuẩn cơ sở, tuân thủ các điều kiện đảm bảo chất lượng đối với sản phẩm theo qui định của Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa.
* Hướng dẫn lựa chọn khẩu trang
Bộ Y tế cũng hướng dẫn lựa chọn khẩu trang tại những cơ sở điều trị nội trú cho bệnh nhân mắc COVID-19, khoa phòng khám bệnh, ở cộng đồng, khu vực nhập cảnh, khu vực cách ly, đội phản ứng nhanh.
Theo đó, cơ sở điều trị nội trú cho bệnh nhân mắc COVID-19 tại phòng bệnh nhân, nhân viên y tế chăm sóc trực tiếp cho bệnh nhân hoặc làm các quy trình tạo khí dung được thực hiện trên bệnh nhân cần sử dụng khẩu trang N95 hoặc tương đương, nhân viên vệ sinh vào phòng bệnh nhân cũng cần sử dụng loại khẩu trang này.
Tại phòng khám, tư vấn bệnh thuộc Khoa/Phòng khám bệnh, nhân viên y tế khám thực thể bệnh nhân không có triệu chứng hô hấp đeo khẩu trang y tế; bệnh nhân có triệu chứng hô hấp đeo khẩu trang y tế; bệnh nhân không có triệu chứng hô hấp, mọi hoạt động có thể sử dụng khẩu trang 870.
Tại cộng đồng, nhà ở có bệnh nhân đường hô hấp, đối với bệnh nhân có triệu chứng hô hấp, người chăm sóc, nhân viên y tế hỗ trợ cho bệnh nhân tại nhà đều sử dụng khẩu trang y tế. Nhà ở không có bệnh nhân đường hô hấp, cá nhân không có triệu chứng hô hấp không cần dùng khẩu trang. Các khu vực công cộng (ví dụ: trường học, trung tâm mua sắm, nhà ga), cá nhân không có triệu chứng hô hấp đeo khẩu trang 870 hoặc khẩu trang vải thông thường.
BOX
Hướng dẫn sử dụng khẩu trang
1. Cách đeo khẩu trang:
- Bước 1: Rửa tay đúng cách với xà phòng hoặc dung dịch rửa tay sát khuẩn có chứa ít nhất 60% cồn trước khi đeo khẩu trang.
- Bước 2: Xác định phần trên, dưới của khẩu trang.
- Bước 3: Xác định mặt trong, ngoài theo đường may hoặc mặt đậm hơn ở bên ngoài.
- Bước 4: Đeo và điều chỉnh để khẩu trang che kín mũi, miệng đảm bảo không có khe hở giữa mặt và khẩu trang.
Lưu ý: Không chạm tay vào mặt ngoài khẩu trang trong suốt quá trình sử dụng. Nếu chạm vào phải rửa tay đúng cách với xà phòng hoặc dung dịch rửa tay sát khuẩn có chứa ít nhất 60% cồn.
2. Thải bỏ khẩu trang:
- Bước 1: Khi tháo khẩu trang chỉ cầm phần dây đeo sau tai (không chạm
vào mặt ngoài của khẩu trang).
- Bước 2: Bỏ khẩu trang vào túi kín (nếu có) và/hoặc bỏ vào thùng rác có
nắp đậy kín đối với khẩu trang dùng 1 lần.
- Bước 3: Rửa tay đúng cách với xà phòng hoặc dung dịch rửa tay sát
khuẩn có chứa ít nhất 60% cồn.
Lưu ý: Thay hoặc thải bỏ khẩu trang sau: mỗi lần sử dụng hoặc khi bị bẩn. Tuyệt đối không dùng lại đối với khẩu trang dùng 1 lần.
3. Tái sử dụng khẩu trang 870 (khẩu trang vải kháng giọt bắn, kháng khuẩn):
- Giặt bằng tay.
- Giặt riêng.
- Phơi tự nhiên, sấy hoặc là khô.
- Số lần tái sử dụng: Đọc kỹ hướng dẫn và khuyến cáo của nhà sản xuất được in trên bao bì hoặc nhãn mác của sản phẩm.
Ban Biên tập
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Cần Thơ
