Đến nay, xét nghiệm vẫn là cách duy nhất để xác định tình trạng nhiễm HIV của một người. Những năm trở lại đây, lĩnh vực xét nghiệm HIV luôn được chú trọng và đổi mới nhằm phù hợp với nhu cầu của xã hội và hơn hết là để đáp ứng kịp thời với tình hình dịch HIV/AIDS. Những thay đổi có thể kể đến bao gồm triển khai hình thức tự xét nghiệm HIV tại nhà thông qua trang web tuxetnghiem.vn, xét nghiệm tại cộng đồng thông qua các tổ chức cộng đồng hoặc do cán bộ y tế thực hiện,… Đặc biệt, có thể kể đến là việc triển khai xét nghiệm nhiễm mới HIV trong y tế công cộng đã đóng góp to lớn vào Chiến lược quốc gia chấm dứt dịch AIDS vào năm 2030 của Chính phủ. Việc phát hiện sớm mới nhiễm HIV sẽ giúp người nhiễm tiếp cận điều trị sớm hơn, tránh làm lây lan trong cộng đồng, đồng thời thông qua hoạt động tư vấn bạn tình, bạn chích của người nhiễm mới sẽ tiếp tục phát hiện thêm các ca nhiễm khác hoặc cung cấp các chương trình dự phòng đối với những bạn tình, bạn chích chưa nhiễm HIV.
* Nhiễm mới HIV là gì?
Nhiễm mới HIV là tình trạng nhiễm HIV được xác định sau khi HIV xâm nhập vào cơ thể đến trước 12 tháng hoặc xác định theo các dấu ấn sinh học quan sát được. Xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV là phương pháp áp dụng các kỹ thuật xét nghiệm HIV để phân biệt một trường hợp đã khẳng định HIV dương tính là nhiễm mới hoặc nhiễm lâu. Để phát hiện nhiễm mới HIV có thể xét nghiệm bằng sinh phẩm nhanh để xét nghiệm sàng lọc phát hiện nhiễm mới HIV trong các mẫu đã được khẳng định HIV dương tính. Phương cách xét nghiệm nhiễm mới HIV là sự kết hợp kết quả của một hay nhiều xét nghiệm khác nhau hoặc kết hợp kết quả các xét nghiệm với các thông tin lâm sàng để phân loại một trường hợp đã nhiễm HIV là nhiễm mới hay nhiễm lâu.
Kết quả nhiễm mới HIV sẽ cung cấp các bằng chứng khoa học cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS. Kết quả này cung cấp dữ liệu cấp độ quần thể về nhiễm mới HIV để phân tích nhóm có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV, xác định điểm nóng cần lập kế hoạch dự phòng và đáp ứng y tế công cộng. Đồng thời, giúp nhân viên y tế xác định ưu tiên và tư vấn tăng cường, hiệu quả trong việc tìm ra các ca nhiễm HIV khác, kết hợp đồng bộ việc chăm sóc điều trị ngay, can thiệp dự phòng, chuyển gửi ưu tiên và giám sát chủ động.
* Xét nghiệm nhiễm mới HIV tại Cần Thơ
Thực hiện theo Quyết định số 2834/QĐ-BYT của Bộ Y tế ngày 09/6/2021 về việc Ban hành Hướng dẫn thực hiện xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV và sử dụng số liệu xét nghiệm phát hiện nhiễm mới HIV trong phòng chống HIV/AIDS, hiện nay tại thành phố Cần Thơ triển khai xét nghiệm nhiễm mới HIV cho tất cả các khách hàng đồng ý xét nghiệm và có kết quả xét nghiệm khẳng định HIV dương tính, đặc biệt là nhóm có hành vi nguy cơ cao, bao gồm nam quan hệ tình dục đồng giới (viết tắt MSM), người chuyển giới nữ, người nghiện chích ma túy, phụ nữ bán dâm và bạn tình/bạn chích chung của người nhiễm HIV.
Tại thành phố Cần Thơ, đến 31/10/2022, lũy tích số người nhiễm HIV phát hiện được được là 7.148 người, trong đó tử vong 2.592 người, số nhiễm HIV còn sống quản lý được 4.556 người. Số người nhiễm HIV chủ yếu tập trung ở các quận như Ninh Kiều, Thốt Nốt, Bình Thủy, Cái Răng và Ô Môn. Trong 10 tháng đầu năm 2022, số nhiễm HIV được phát hiện mới là 345 người, trong đó có 122 trường hợp đồng ý thực hiện xét nghiệm nhiễm mới HIV, kết quả có 47 trường hợp khẳng định nhiễm mới HIV chiếm tỷ lệ 38,5% (47/122). Tất cả các trường hợp khẳng định nhiễm mới HIV đều được tư vấn tăng cường xét nghiệm bạn tình/bạn chích, đồng thời chuyển gửi điều trị HIV kịp thời giúp ngăn chặn nguồn lây nhiễm ra cộng đồng.
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Cần Thơ
