Đái tháo đường là một bệnh lý mãn tính liên quan đến sự rối loạn chuyển hóa đường trong cơ thể. Việc quản lý bệnh đái tháo đường không chỉ dựa vào thuốc mà còn cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý và các hoạt động thể lực phù hợp. Sự kết hợp hài hòa giữa dinh dưỡng và thể lực không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
* Dinh dưỡng cho bệnh nhân đái tháo đường
- Lựa chọn Carbohydrate có chỉ số đường huyết (GI) thấp
Carbohydrate có tác động lớn đến mức đường huyết, do đó, người bệnh đái tháo đường cần chọn các loại carbohydrate có chỉ số đường huyết (GI) thấp. Những loại này bao gồm ngũ cốc nguyên hạt, rau củ, trái cây ít đường, và các loại đậu. Chúng giúp duy trì mức đường huyết ổn định và cung cấp năng lượng lâu dài.
- Protein chất lượng cao
Protein là một phần không thể thiếu trong chế độ ăn của người bệnh đái tháo đường. Chọn các nguồn protein chất lượng cao như cá, thịt gà, đậu phụ, và các loại hạt. Protein không chỉ giúp xây dựng và duy trì cơ bắp mà còn giúp kiểm soát cảm giác đói và no.
- Chất béo lành mạnh
Chất béo lành mạnh giúp bảo vệ tim mạch và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch ở người bệnh đái tháo đường. Nên chọn các nguồn chất béo không bão hòa như dầu ô liu, dầu hạt cải, quả bơ, và các loại hạt. Hạn chế sử dụng chất béo bão hòa và chất béo trans từ thực phẩm chế biến sẵn và thức ăn nhanh.
- Chất xơ
Chất xơ giúp kiểm soát đường huyết bằng cách làm chậm quá trình hấp thụ đường vào máu. Bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, và các loại đậu vào chế độ ăn hàng ngày để cải thiện tiêu hóa và duy trì sức khỏe tim mạch.
- Uống nước đầy đủ
Nước giúp duy trì các chức năng cơ bản của cơ thể và hỗ trợ quá trình trao đổi chất. Người bệnh đái tháo đường nên uống đủ nước mỗi ngày và hạn chế các loại đồ uống có đường, nước ngọt và đồ uống có cồn.
* Hoạt động thể lực phù hợp
- Aerobic
Các bài tập aerobic như đi bộ, chạy bộ, bơi lội và đạp xe là lựa chọn tốt cho người bệnh đái tháo đường. Những bài tập này giúp cải thiện lưu thông máu, tăng cường sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ biến chứng. Mục tiêu nên là ít nhất 150 phút hoạt động aerobic vừa phải mỗi tuần.
- Rèn luyện sức mạnh
Các bài tập rèn luyện sức mạnh như nâng tạ, sử dụng máy tập hoặc các bài tập sử dụng trọng lượng cơ thể giúp xây dựng cơ bắp và tăng cường trao đổi chất. Nên thực hiện các bài tập này ít nhất hai lần mỗi tuần để tăng cường sức mạnh và sự dẻo dai của cơ thể.
- Yoga và thể dục nhẹ
Yoga và các bài tập nhẹ như Tai Chi không chỉ giúp cải thiện sự dẻo dai và cân bằng mà còn giảm stress và cải thiện tâm trạng. Đây là những hình thức tập luyện tuyệt vời cho người bệnh đái tháo đường, đặc biệt là những người cao tuổi hoặc có các vấn đề về khớp.
* Lưu ý khi thực hiện chế độ dinh dưỡng và thể lực
- Theo dõi đường huyết
Người bệnh nên kiểm tra đường huyết trước và sau khi tập thể dục để đảm bảo mức đường huyết nằm trong giới hạn an toàn. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng hạ đường huyết đột ngột.
- Tham khảo ý kiến chuyên gia
Trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện hay thay đổi chế độ dinh dưỡng nào, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo rằng nó phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.
- Ăn uống điều độ
Nên ăn các bữa nhỏ đều đặn trong ngày thay vì ăn ít bữa lớn. Điều này giúp duy trì mức đường huyết ổn định và ngăn ngừa tình trạng hạ đường huyết.
- Chuẩn bị đầy đủ
Luôn mang theo đồ ăn nhẹ có chứa carbohydrate dễ hấp thụ như kẹo hoặc nước ép trái cây trong các buổi tập để xử lý nhanh chóng nếu bị hạ đường huyết.
Dinh dưỡng hợp lý và các hoạt động thể lực phù hợp là hai yếu tố quan trọng giúp kiểm soát và quản lý bệnh đái tháo đường. Một chế độ ăn cân bằng, giàu chất xơ và các hoạt động thể chất đều đặn không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Sự phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh, bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng sẽ tạo nên một chiến lược quản lý bệnh đái tháo đường hiệu quả và bền vững.
Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Cần Thơ
